Blog – Windmill Foundation

ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา: พื้นที่เล็กๆ ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงใหญ่เพื่อเด็กกลุ่มเปราะบาง

by adminOur Partner August 15, 2025No Comments

ในพื้นที่ชายขอบของอำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ มีศูนย์การเรียนรู้เล็กๆ แห่งหนึ่งที่กำลังสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างให้กับระบบการศึกษาไทยอย่างเงียบๆ ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา ไม่ได้เป็นเพียงโรงเรียนทางเลือกสำหรับเด็กกลุ่มเปราะบางเท่านั้น แต่ยังเป็น “พื้นที่ปลอดภัย” ที่เด็กๆ ลูกหลานแรงงานข้ามชาติสามารถเติบโตได้อย่างมีศักดิ์ศรี ภายใต้บริบทของชีวิตจริงที่เต็มไปด้วยข้อจำกัด การศึกษาที่ตอบโจทย์ชีวิตจริง ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา ตั้งอยู่ในพื้นที่ตำบลแม่ข่า อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ เปิดดำเนินงานมากว่า 6 ปี โดยมีเป้าหมายสำคัญคือ “การทำให้การศึกษาเข้าถึงได้สำหรับเด็กทุกคน” โดยเฉพาะเด็กที่อยู่นอกระบบการศึกษา เนื่องจากไม่มีสถานะบุคคล เป็นลูกหลานของแรงงานข้ามชาติ หรือเผชิญปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ศูนย์ฯ ดำเนินการภายใต้แนวคิด “ผสมผสานการศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัย” มุ่งเน้นทักษะชีวิตเป็นหลัก ปัจจุบันมีชมรมให้เด็กเลือกเรียนมากถึง 5 ชมรม เช่น การทำขนมจากผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นอย่างแยมส้ม เค้กส้ม หรือขนมปังส้ม ไปจนถึงกิจกรรมการเรียนรู้แบบลงมือทำ อย่างการเปิดตลาดนัดไร่ส้ม ซึ่งเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตและเศรษฐกิจของพื้นที่โดยตรง “ถ้าเด็กไม่สามารถเข้าถึงการศึกษาขั้นพื้นฐานได้เด็กก็จะถูกส่งมอบ ‘ความยากจน’ เป็นมรดกจากรุ่นสู่รุ่น” — วีระ อยู่รัมย์ ผู้อำนวยการศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา ทลายกรอบการศึกษา สู่การเรียนรู้ที่เท่าเทียม ศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยามุ่งเน้นให้เด็กเรียนรู้จากสิ่งรอบตัว โดยเปิดโอกาสให้ออกนอกห้องเรียนได้เสมอ บริเวณรอบศูนย์ฯ มีทุ่งนา แปลงผัก และพื้นที่เกษตรกรรมที่สามารถใช้ในการเรียนรู้แบบลงมือทำ เด็กสามารถนั่งเรียนหรือนอนเรียนได้ตามอัธยาศัย …

ชาติพันธุ์มีเสียง: เรื่องเล่าของคนชายขอบ การต่อสู้ที่ไม่มีวันสิ้นสุดของชาวไทใหญ่

by adminชาติพันธุ์มีเสียง August 14, 2025August 14, 2025No Comments

“ไทใหญ่” หรือที่เรียกตัวเองว่า “ไตใหญ่” หรือ “ไต” เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีรากเหง้าลึกซึ้งในแถบลุ่มน้ำสาละวิน ตั้งถิ่นฐานในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่ทางเหนือของเวียดนาม ตอนใต้ของจีน ลาว พม่า และจนถึงแคว้นอัสสัมของอินเดีย ชาวไทใหญ่ในประเทศไทยอาศัยอยู่ร่วมกับดินแดนล้านนาอย่างแยกไม่ออก สภาพภูมิประเทศที่เป็นดินแดนชายแดนเหนือ เช่น เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน เชียงราย และโดยเฉพาะในอำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยาอยู่ในความดูแลของมูลนิธิกระจกเงา ช่วงเวลาความไม่สงบและวิกฤตการณ์ภายในเมียนมา ทำให้มีชาวไทใหญ่อพยพเข้ามาในประเทศไทยมากขึ้น บ้างหนีภัยสงคราม บ้างเข้ามาทำงานในภาค 3D (งานที่สกปรก อันตราย และยากลำบาก) เพื่อสร้างชีวิตใหม่ มูลนิธิกังหันลมผ่านโครงการสร้างเสริมสุขภาวะและหนุนเสริมการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ที่มีภาวะเปราะบาง (Ethnic Youth Empowerment) ทำงานร่วมกับเด็กและเยาวชนไทใหญ่ เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ภาษา วัฒนธรรม และสิทธิขั้นพื้นฐานอย่างเท่าเทียม ไทใหญ่กับความเชื่อมโยงทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม กลุ่มไทใหญ่มีประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอันยาวนาน ผูกพันกับลุ่มน้ำสาละวินที่ไหลผ่านพื้นที่สำคัญของหลายประเทศในภูมิภาค วัฒนธรรมไทใหญ่เป็นส่วนหนึ่งที่เชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ล้านนา อันส่งผลถึงรูปแบบการดำรงชีวิต ภาษา และประเพณีต่าง ๆ วิถีชีวิตของชาวไทใหญ่ในประเทศไทยผสมผสานกับวิถีท้องถิ่นล้านนา แต่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ของตนเอง ทั้งภาษา การแต่งกาย และประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ ความท้าทายด้านสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กและเยาวชนไทใหญ่ แม้ชาวไทใหญ่จะอาศัยอยู่ในประเทศไทยมายาวนาน แต่เด็กและเยาวชนไทใหญ่มากมายยังประสบปัญหาเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานอย่างเท่าเทียม โดยเฉพาะ …

ชาติพันธุ์มีเสียง: รากเหง้าทางวัฒนธรรมและเสียงแห่งความภาคภูมิใจของชาวม้ง

by adminชาติพันธุ์มีเสียง August 14, 2025August 14, 2025No Comments

“ม้ง” คือหนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีรากเหง้าหยั่งลึกนับร้อยปี ชาวม้งอาศัยอยู่ในพื้นที่สูงของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเริ่มต้นการเดินทางจากจีนตอนใต้ เคลื่อนผ่านลาว เวียดนาม และสุดท้ายมายังเทือกเขาสูงในประเทศไทย ม้งไม่เพียงเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีความโดดเด่นในเรื่องวัฒนธรรมและเครื่องแต่งกายเท่านั้น แต่ยังเป็นกลุ่มที่มีภูมิปัญญาและประวัติศาสตร์อันยาวนานที่สืบทอดกันมาผ่านเสียง ดนตรี และประเพณีที่มีความหมายลึกซึ้ง ในประเทศไทย ม้งมีอยู่สองกลุ่มใหญ่ที่พบบ่อย คือ “ม้งขาว (เด๊อ)” และ “ม้งดำ (จ๊วะ)” ทั้งสองกลุ่มต่างมีเอกลักษณ์และความภาคภูมิใจในภาษาวัฒนธรรมของตนเอง มูลนิธิกังหันลมผ่านโครงการสร้างเสริมสุขภาวะและหนุนเสริมการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ที่มีภาวะเปราะบาง (Ethnic Youth Empowerment) มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนให้เด็กและเยาวชนม้งได้รับสิทธิขั้นพื้นฐาน รักษาอัตลักษณ์ และสามารถเลือกเส้นทางชีวิตของตนเองได้อย่างภาคภูมิ ม้งกับวัฒนธรรมที่งดงาม: “ชุดปักมือหลากสี” กับเรื่องราวบนผืนผ้า เครื่องแต่งกายของม้งเป็นที่รู้จักในความประณีตและสีสันสดใส โดยเฉพาะ “ชุดปักมือ” ที่ตัดเย็บจากผ้าฝ้ายและตกแต่งด้วยลวดลายปักที่ซับซ้อน แต่ละลายมีความหมายเชื่อมโยงกับเรื่องราวบรรพบุรุษ ศาสนา ความเชื่อ และความหลากหลายทางวัฒนธรรม “ชุดปักมือ” ไม่ใช่แค่แฟชั่น แต่เป็นเครื่องหมายของอัตลักษณ์และมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ชาวม้งถือเป็นผู้รักษาภูมิปัญญาที่แฝงอยู่ในฝีมือและลวดลายเหล่านี้อย่างลึกซึ้ง ภาษาม้ง: เสียงแห่งความทรงจำและความภาคภูมิใจ ภาษาม้งไม่มีตัวเขียนเป็นของตนเอง ภาษาพูดของม้งมีความหลากหลายจนสามารถแยกแยะกลุ่มย่อยภายในเผ่าได้จากสำเนียง เสียง และการใช้คำ เดิมทีชาวม้งมีระบบการเขียน แต่เนื่องจากเหตุการณ์ความขัดแย้งและสงครามที่ทำให้เกิดการอพยพหลายครั้ง หนังสือและตำราภาษาเดิมจึงสูญหาย ภาษาม้งจึงถูกส่งต่อโดยใช้ “เสียง” ผ่านบทเพลงพื้นบ้าน นิทาน …

ชาติพันธุ์มีเสียง: ชีวิต ความเชื่อ และการอยู่ร่วมกับธรรมชาติของปกาเกอะญอ

by adminชาติพันธุ์มีเสียง August 14, 2025August 14, 2025No Comments

ประเทศไทยเป็นประเทศที่เต็มไปด้วยความหลากหลายทางชาติพันธุ์ โดยเฉพาะในภาคเหนือที่มีชนเผ่าพื้นเมืองจำนวนมากซึ่งมีวัฒนธรรม ภาษา และวิถีชีวิตที่แตกต่างกัน หนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์ที่สำคัญและมีจำนวนมากคือ “ปกาเกอะญอ” หรือที่คนทั่วไปมักเรียกว่า “กะเหรี่ยง” ซึ่งแบ่งออกเป็นกลุ่มใหญ่หลัก ๆ คือ ปกาเกอะญอ (Sgaw Karen) และ โปว์ (Pwo Karen) กลุ่มเหล่านี้อาศัยอยู่ตามแนวเทือกเขาสูงในหลายจังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ตาก และน่าน รวมถึงพื้นที่ในประเทศเพื่อนบ้าน มูลนิธิกังหันลมในโครงการสร้างเสริมสุขภาวะและหนุนเสริมการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ที่มีภาวะเปราะบาง หรือ “Ethnic Youth Empowerment” ได้เข้าไปทำงานอย่างต่อเนื่องในพื้นที่เหล่านี้ เพื่อสนับสนุนให้เด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ได้มีโอกาสเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน สืบสานภูมิปัญญา และรักษาวัฒนธรรมของตนเองไว้ได้อย่างภาคภูมิ บทความนี้จะพาท่านผู้อ่านไปทำความรู้จักกับปกาเกอะญอในมิติที่ลึกซึ้ง ทั้งในด้านวัฒนธรรม ภูมิปัญญา วิถีชีวิต และความท้าทายในยุคสมัยใหม่ พร้อมทั้งบทบาทและแนวทางการสนับสนุนของมูลนิธิกังหันลมในพื้นที่เหล่านี้ ปกาเกอะญอ: กลุ่มชาติพันธุ์ที่เชื่อมโยงกับธรรมชาติและภูเขา ก่อนที่จะมีการกำหนด “พรมแดน” ทางการ ปกาเกอะญอเป็นกลุ่มชนที่อาศัยอยู่ตามแนวเทือกเขาสูงในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ การเคลื่อนย้ายข้ามพื้นที่ชายแดนเกิดขึ้นตามฤดูกาลและความจำเป็น ไม่ได้ถูกแบ่งโดยเส้นบนแผนที่อย่างชัดเจน ดังนั้นปกาเกอะญอจึงเป็นหนึ่งในชนเผ่าที่พบมากที่สุดในภาคเหนือของประเทศไทย โดยเฉพาะในจังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน ตาก และน่าน คำว่า “กะเหรี่ยง” …

สิทธิเด็กที่ทุกคนควรรู้

by adminสิทธิเด็ก August 14, 2025August 14, 2025No Comments

“สิทธิเด็ก” คือ เรื่องสำคัญที่สังคมต้องร่วมกันดูแลและส่งเสริมให้เกิดขึ้นอย่างจริงจัง ไม่ใช่แค่การ “ห้ามทำร้าย” แต่คือการรับรองให้เด็กทุกคนได้มีชีวิตที่ปลอดภัย มีสุขภาพดี เติบโตและพัฒนาอย่างเต็มศักยภาพอย่างเท่าเทียม ในประเทศไทย โดยเฉพาะกลุ่มเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ที่มีภาวะเปราะบาง เช่น เด็กไร้รัฐ ไร้สัญชาติ หรือเด็กที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกล ภูเขา หรือชุมชนชายขอบ สิทธิเหล่านี้ยังไม่เป็นจริงเสมอไป พวกเขายังคงเผชิญกับปัญหาความไม่เท่าเทียมและการถูกละเมิดสิทธิอย่างซ้ำซาก บทความนี้จึงมุ่งให้ความรู้ในเชิงลึกเกี่ยวกับสิทธิเด็ก โดยอิงจากหลักการอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กของสหประชาชาติและบริบทของประเทศไทย เพื่อให้ทุกคนตระหนักถึงบทบาทและความสำคัญในการส่งเสริมสิทธิและสุขภาวะของเด็กอย่างทั่วถึง 1. ความหมายและหลักการของสิทธิเด็ก 1.1 อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (CRC) อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก หรือ Convention on the Rights of the Child (CRC) เป็นข้อตกลงระหว่างประเทศที่กำหนดสิทธิขั้นพื้นฐานของเด็กไว้อย่างชัดเจนและครอบคลุม โดยมีหลักการสำคัญ 4 ประการที่ถือเป็นหัวใจของสิทธิเด็ก ได้แก่ 2. ภาพรวมสถานการณ์สิทธิเด็กในประเทศไทย แม้ประเทศไทยจะให้สัตยาบันอนุสัญญาฯ นี้ตั้งแต่ปี 2535 แต่ในทางปฏิบัติ ยังมีเด็กจำนวนมากที่ไม่ได้รับสิทธิที่พึงมี โดยเฉพาะกลุ่มเด็กชาติพันธุ์และเด็กไร้รัฐ/ไร้สัญชาติ 2.1 เด็กไร้รัฐและไร้สัญชาติ — ความเปราะบางซ่อนเร้นที่มากกว่าที่คิด เด็กที่ไม่มีสถานะทางกฎหมายหรือไม่มีบัตรประชาชนไม่สามารถเข้าถึงระบบบริการพื้นฐานของรัฐ เช่น …

Read more “สิทธิเด็กที่ทุกคนควรรู้”

Voice of the Voiceless

by adminProjects June 19, 2025June 20, 2025No Comments

เสียงที่ไม่ได้ยิน : Voice of the Voiceless มูลนิธิกังหันลมมีโอกาสพาเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์จาก 5 พื้นที่ที่เราทำงานด้วย มาร่วมแสดงพลังและเสียงของพวกเขา ภายใต้โครงการสร้างเสริมสุขภาวะ และหนุนเสริมการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของกลุ่มเด็กและเยาวชนชาติพันธุ์ที่มีภาวะเปราะบาง (Ethnic Youth Empowerment) ที่ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) สำนัก 9 พวกเขาไม่เพียงแค่มาร่วมกิจกรรมแต่ยังได้นำเสนอผลงานจากการพัฒนาทักษะอาชีพ มาแสดงอย่างภาคภูมิใจไม่ว่าจะเป็น “เจริญกาแฟคาเฟ่” จากศูนย์การเรียนไร่ส้มวิทยา ผ้าทอกี่เอวจากกลุ่มเยาวชนชาติพันธุ์ รวมถึงกำไล handmade จากลูกเดือยโดยแบรนด์ LALAPOR เวทีนี้จึงไม่ใช่แค่พื้นที่แสดงผลงานแต่คือพื้นที่ที่เสียงเล็ก ๆ ได้รับการรับฟัง และเติบโต Today at the Voice of the Voiceless academic conference, Windmill Foundation brought ethnic youth from five communities to share their voices and …